2 Mart 2016

Jacques Verges ile Röportaj Yaptık: Adalet İki Üçlu Bir Silahtır

ile izdihamdergi

Dünyaca ünlü avukat Jacques Verges, İzdiham`a konuştu: Hukukçular Derneği`nin konuğu olarak İstanbul Cemal Reşit Rey Konser Salonu`nda konferans veren ‘Kopuş savunması`nın mimarı dünyaca ünlü avukat Jacques Verges, ezber bozan konuşmasıyla dikkati çekmişti.

Bir yandan Çakal Carlos gibi teröristlerin, Saddam’ın, diğer yandan Cezayirli ve Filistinli direnişçilerin avukatlığını yapan, ‘Terörün avukatı, şeytanın avukatı` gibi isimlerle anılan İstanbul`daki bir toplantıda konuşan dünyaca ünlü avukat Jacques Verges; adaleti, Ani Di Franco`nun “Doğru tutulursa, her araç bir silahtır,” sözüne benzeterek, adaletin başındakileri adil olmaya çağırdı. “Adalet iki uçlu bir silahtır. Bir yönü öldürücü, öbür yönü de hayat verici.. Yeter ki adalet, adı gibi adil olsun, o zaman ölmekte olanı bile diriltir” diyen Verges; “Tersi olursa, diriyi de öldürür. Bu yüzden adaleti temsil edenler, sistemin önyargılarından arınmalı ve vicdanlarının sağduyusuna uyarak karar vermeli” uyarısında bulundu.

Katalan asıllı Fransız babayla Vietnamlı bir annenin oğlu Jacques Verges… 1925 doğumlu olan Verges, birçok direniş hareketine katıldı. Cezayir Kurtuluş Savaşı`nda Cezayirlilerin yanında yer aldı. ‘Terörün avukatı, şeytanın avukatı` gibi isimlerle anıldı.

‘Kopuş Savunması`nın da mimarı olan Verges, geçtiğimiz günlerde Hukukçular Derneği`nin misafiri olarak bir konuşma yaptı. Verges`le, Beşiktaş`ta kaldığı otelde arkadaşımız Ahmet Can konuştu. İşte o ezber bozan konuşmadan arta kalan parçalar.

İzdiham: Bir söyleşinizde “İhlalle, hatta suçla, insan hayvandan ayrılır ve tanrılaşmak ister” diyorsunuz. Bu bir teşbih mi?

Jacques Verges: Hayır. Foucoult`un ‘Bir aile cinayeti`nde Pierre Riviere`nin hatıratından bir not vardı. O aile cinayetini kendini ölümsüz kılmak için işlediğini söylüyordu.

İzdiham: Vicdan; suçluyu anlamada ne kadar yetkindir?

Jacques Verges : Bazen tam yetkindir, bazen de hiçbir işe yaramayabilir. Vicdanı harekete geçecek olan kişi, suçluya ne kadar yakınsa onu o kadar iyi anlar.

SUÇ İŞLEME GÜDÜSÜ

İzdiham: Yani o suçu işleme güdüsü vicdanlı yargıçta da olmalı diyorsunuz?

Jacques Verges : Olmalı demiyorum. Tam anlaması için gerekli olan budur. Suçu tanımayan biri suçluyu yargılarken bazı nüansları gözden kaçırabilir. İşte o nüansları görmek gerek. Anlamaya çalışırsak, suçu suçsuzdan kurtarırız.

İzdiham: Boyun eğiş ile isyan birbirine zıt kavramlar.. Fakat siz, boyun eğiş hiçbir zaman isyandan arınmış değildir diyorsunuz…

Jacques Verges : Albert Camus`nun ‘Yabancı`sındaki boyun eğişe benzer bir şey o.

İzdiham: Genet ismi size ne ifade ediyor?

Jacques Verges: O bir mahrum kahramandı.

SUÇ KAVRAMI NEDİR?

İzdiham: Suç kavramı iktidara karşı bir tehdidi içinde barındırır mı?

Jacques Verges : Evet, elbette. Bu yüzden iktidar suçun şeklini, rengini hatta her şeyini kendi belirler. Dolayısıyla suç olmayan bir şeye kolaylıkla suç der.

İzdiham: Siz de o belirginlikte bir açık ararsınız avukat olarak.

Jacques Verges : Zaten başlı başına bir açıkta açık aranmaz. (gülüyor)

İzdiham: Lenin adaleti tanımlarken hukukçulara “dünyanın en gerici kişileri” diyor. Sizce gericilerle hukukçular arasında nasıl bir fark var?

Jacques Verges : Onu; “Savunma Saldırıyor”da yazmıştım. Mahkemeler kuran her toplum, bunu meşruluğuna saldıranları kendi ölçülerine göre yargılamak için yapar.

ÖLÜM CEZASI KORKUTMUYOR

İzdiham: Cezayir Kurtuluş Cephesi (F.L.N.) direnişçilerinin de avukatlığını yaptınız. Kısaca özetlemek gerekirse neydi F.L.N.`nin beklentisi?

Jacques Verges : F.L.N. direnişçilerinin gayesi doğal akışı tersinden göstererek gerçekte onları vurmak isteyen adaletin ne kadar adaletsiz olduğunu insanlara duyurmaktı. Yoksa ölüm cezası hiçbirinin umrunda değildi.

İzdiham: ‘Vay canına`, demek ölürken bile insanlığa mesaj bırakma güdüsü hakim…

Jacques Verges : Devrimcilerde her zaman vardır. İslamcı olsun, sosyalist, komünist olsun, fraksiyonların çok önemi yok. Kendini bir şeye gerçekten adamış adamla heyecansız adam arasındaki fark budur işte. Can sıkıcı geliyor bana, risk almayan heyecansız adamlar.

YAŞAM RİSK ALMAKTIR

İzdiham: Yaşamak da bir risk almak değil mi? İnsan doğarken ağlayarak geliyor…

Jacques Verges : Ona bakarsanız; ‘Tavuklar da yumurtlarken risk alır` demeye başlarsınız. Birkaç kere suikast atlattım. Yani ölüm yakınlarımda dolaştı… Bir şeyleri daha iyi hissediyorsun o zaman. Nefesi almak ve vermek işte daha iyi geliyor. Çünkü riske rağmen varsın.

İzdiham: Suçu tarif ederken ruhi çalkantılar ve ikilemler yaşayan roman karakterleri üzerinden örnekler veriyorsunuz?

Jacques Verges: Dante de “İlahi komedya”yı cehennemle bitirdi. (gülüyor)

İzdiham: “Her suç topluma sorulmuş bir sorudur” sözünün mimarısınız. Peki toplum bu uyarıyı ne kadar anlar ya da algılar?

Jacques Verges : Suçun yapısı ve o suçu işleyen kişinin niteliği burada devreye girer. Mesajı verirken yalnızca zararsa sonuç, işte o topluma sorulmuş kötü bir soru olur.

İzdiham: Ya iyi soru?

Jacques Verges : F.L.N. militanlarından bahsetmiştim. İşte bu iyi bir sorudur.

ADALET SİLAH MIDIR?

İzdiham: Son olarak şunu sormak istiyorum, “Doğru tutulursa, her araç bir silahtır” diyor Ani Di Franco. Adalet de bir silah mıdır sizce?

Jacques Verges : Evet, evet… Adalet iki uçlu bir silahtır. Bir yönü öldürücü, öbür yönü de hayat verici.. Yeter ki adalet, adı gibi adil olsun, o zaman ölmekte olanı bile diriltir. Tersi olursa, diriyi de öldürür. Bu yüzden adaleti temsil edenler, sistemin önyargılarından arınmalı ve vicdanlarının sağduyusuna uyarak karar vermeli.

Çünkü yanlış bir karar, suçsuzu idam sehpasına götürürken, suçlunun-caninin de yeniden cinayetler işlemesine sebep olabilir. Hukuk tarihinde bunlara verebileceğimiz çok örnek vardır.

Nice haksız idam edilenler, yıllar sonra suçsuz bulunmuş, halkın vicdanlarında en saygın olarak yerini almışlardır. Ama suçsuzu ‘suçlu` gibi gösterip, idama vesile olanlar ise hayırla değil, beddua ile anılmışlardır ve de anılıyorlar da.
Şunu asla unutmayın, kötülüğün vicdanı-merhameti yoktur; ama hakikatın adaleti, sizden olmayanlara da sizin gibi muamele etmenizi, onları düşüncelerinden dolayı ötekileştirmemenizi-cezalandırmamanızı ister. Bu yüzden adalet hepimize lazım ve adaleti silah olarak kullanmamalı, farklılıkların da yeşermesine izin vermeli. Ancak o zaman barış hâkim olur yeryüzü ülkesine.