Yağız Gönüler, İçine Atmaktan Vazgeçmeyenlere
Yağız Gönüler yazdı tenkidi. Kitap 2012’de yılın romanı ödülünü almıştı. Bizler ödüle düşkün insanlarız.
“Çok kaprisli bir sazdır! Gazın vardır çalamazsın, miden kaynar çalamazsın, çok sigara içersen çalamazsın, tokken çalamazsın. Klarnet nazlıdır.”
– Ata Demirer
Enstrümanlar arasında nefeslilerin her zaman farklı bir rolü vardır. Gerek solo gerek grup halinde fark etmez, nefesliler gerçekten affetmiyor. Neşeliyken, kederliyken, nefesli bir enstrüman size ortak olabilir, ona kendinizi gönül rahatlığıyla emanet edebilirsiniz. İşte nefeslilerin arasında bir enstrüman vardır ki, onu diğerlerinden ayıran şey de bu saydıklarımı hakkıyla yerine getirmesidir. “Klarnet görsen flüt zannedersin” demeyin, zira 4 yıla yakın bir süredir sol klarnet çalıyorum. 4 yıldır üflediğim klarnet, bazen 40 yıllık dostum gibi oluyor. Siz klarnete nefesinizi verirsiniz, o sizin için sevinir de üzülür de, güvenebilirsiniz.
“Babasının kadim dostu olan amca bir gün, “Bak Osman!” demişti tatlı sert bir tavırla, “esasen, sol gırnata çalmayı, etrafa da pek belli etmeden, gittiğim meyhanelerdeki Trakyalı Çingenelerden öğrendim. Zannımca, iki iyiliğin üst üste gelemediği bu topraklarda, dertlerimizi anlatmaya, içimizi dökmeye bu klarnet daha uygun.”
2012 yılı Everest İlk Roman Ödülü kazanan “Gırnatacı”, Ercüment Cengiz’in ilk romanı. Oldukça sade bir üslubu var. Kurgu, beyninizi yormuyor ve sürekli merak ettiriyor. Kitap tıpkı Beşiktaş-Kadıköy vapuru gibi temkinli bir şekilde başlayıp güzel bir ritimle devam ediyor. Vapurlar iskeleye yanaşırken küçük çocuklar genellikle çok heyecanlanırlar. İşte bu kitabı da bir vapurmuş gibi düşünmeye devam edersek, sonuna doğru ve en sonunda çok tatlı bir heyecan yaşıyorsunuz. Bu lafımı unutmayın.
“İnsanı ağır bir hastalığa sürükleyen sevda mikrobu, vücuda hep böyle mi zerk oluyordu? Birine sevdalanmak, önce onu merak etmek demekti belki de.”
Galata’nın Küplü Meyhane’sinde, “sol gırnata”sıyla tüm dinleyenlerin ciğerlerini söken “üç kulaklı” genç Osman, Sultan II. Abdülhamid’in emriyle 1893 yılında Chicago Jackson Park’ta açılan Colomb Sergisi’ne gönderiliyor. Musiki heyetinde görevli olan Osman’ı jazz efsanesi Scott Joplin keşfediyor. Caz grupları arasında tüm dinleyenlere klarnet nedir gösteren Osman; İstanbul’u, orada bıraktığı annesi ve sevgilisi Meline’yi, kan kardeşi Kevork’u unutamıyor. İçindeki bu tüm yaralara klarneti merhem oluyor, belki de olamıyordur. Kim bilir. Çünkü öyle bir üflüyor ki nefesini, dinleyen herkes “bu adamın büyük yaraları var” diyor.
“Klarnet kadına benzer aslında adamım! Bir yandan kamışa üflerken bir yandan da dillemen lazım onu, yani dil atman lazım.. Sen hiç kurbağa dili gördün mü? İşte, klarnetçinin dili, kurbağa dili gibi kıvrak olacak, hatta kamçı gibi savrulacak. İşte o zaman yataktaki kadın gibi haykırır klarnet de. Hatta çığlık bile attırırsın istersen.. Bizim oralarda, bu tekniğe “kurbağalama” derler Çingene çalgıcılar.”
Kitabın kapak tasarımı için daima başarılı kapaklar tasarlayan Utku Lomlu’yu kutlamak gerek. Tek kusur, klarnetçinin elindeki klarnetin “si bemol” olması. Oysa sol klarnet olmalıydı. Bu ayrımı yapmak için biraz da müzikle ilgilenmek ve hatta klarnetle baya içli dışlı olmak icap ettiğinden, çok da üzerinde durulacak bir kusur değil.
Bu kitap, bir vefa borcunun nasıl romana dönüştürülebileceğini gösteriyor. İçindeki aşk, musiki ve tarih ise adeta romana yakışıyor. “Gırnatacı”, her şeyiyle yaşayan bir kitap. Siz bakmayın 1890’lı yıllardan 1955’lere uzanmasına. Yaşıyor…
Unutmadan; hemen hemen bütün enstrümanistler, enstrümanlarını çalarken şarkı da söyleyebilirler. Nefesli enstrüman kullananlar, özellikle de klarnetçiler, içlerine atarlar…
Yağız Gönüler
İzdiham