Beşir Ayvazoğlu, Beş Şehir’in kaynağına indi

Beşir Ayvazoğlu, Tanpınar’ın başyapıtı ‘Beş Şehir’i dipnotlarıyla, açıklamalarla, fotoğraflar ve düzeltmelerle yeniden yayıma hazırladı. Kitap, ‘Beş Şehir’e ışık tutmuyor, Tanpınar’ın düşünce ve edebî dünyasına dair birçok ipucu da veriyor.

Cumartesi günü saat 13:00’te Ahmet Hamdi Tanpınar Kütüphanesi adı verilen Alay Köşkü’ndeki bir kitap tanıtma etkinliğine gittim.

Beşir Ayvazoğlu, Tanpınar’ın ‘Beş Şehir’ kitabını dipnotlarıyla, açıklamalarla, fotoğraflar ve düzeltmelerle yeniden yayıma hazırladı.

Tanpınar’ın önemli kitabının bu eleştirel basımının ilk yazısı şu başlığı taşıyor: ‘Beş Şehir Nasıl Yazıldı ve Yayımlandı?’

Tanpınar gibi Doğu/Batı kesişmesindeki bütün sorunları irdeleyen, soruları gündeme getiren birinin böyle önemli kitabının kaynaklarının okura iletilmesi çok önemli. Titiz araştırmacılığı doğultusunda Beşir Ayvazoğlu’nun saptamaları, bu kitabı yazarın diğer kitapları arasındaki yerini bir kere daha perçinliyor.

Ayvazoğlu’nun hazırladığı baskı yalnız ‘Beş Şehir’ üzerine ışık tutmuyor, Tanpınar’ın düşünce ve edebî dünyasına dair birçok ipucu da veriyor.

Ayvazoğlu, tanıtım konuşmasında; kitaptaki kimi yanlışların, bazı düzeltmelerin o günün çalışma koşullarından ileri geldiğini belirtti. O günlerde kaynaklara ulaşmanın zorluğuna, bugünün kolaylığına değindi. Kitaptaki bazı olayların ardındaki anıları da bize iletti. Kişileri anlattı.

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ‘Beş Şehir’i en çok okunan kitapları arasında da yer alır.

Tanpınar, bu kitabında Ankara, Erzurum, Konya, Bursa ve İstanbul’u tarihiyle, kültürüyle, mimarisinden müziğine kadar, bütün özellikleriyle anlatır. O şehirlerin tarihi, birçok kaynağın bilgisiyle zenginleştirilerek yazılmıştır.

Benim gibi şehirleri, edebiyatçıların kitaplarından tanımayı tercih edenler için elbet ‘Beş Şehir’ bir başyapıttır.

Eğer Tanpınar’ın bu kitabını hâlâ okumadıysanız, bu kentleri tanıdığınızı söyleyemezsiniz.

Her okur, bir kitabın oluşum sürecini öğrenmek ister. Beşir Ayvazoğlu’nun hazırladığı baskı, bu sorunun yanıtıyla başlıyor.

‘Beş Şehir’de sadece şehrin kültürü yoktur, orada yaşayan insanların duygu dünyası da kitaba yansır. Hele İstanbul’da yaşamışsanız, nereye giderseniz gidin onun özlemi sizin peşinizi bırakmaz. İstanbul’da anlattığı, yaşlı kadının özlemi, bu şehre yapılabilecek en doğru atıftır.

Arabistan şehrinde yaşayan ihtiyar kadın neyi/neleri sayıklıyordu? “Çırçır, Karakulak, Şifa Suyu, Hünkâr Suyu, Taşdelen, Sırmakeş.”

Tanpınar, hasta kadın bunları sayıkladıkça, iyileştiğini anlatır.

2000’lerin başından beri Tanpınar’a ilgi yoğunlaşarak artıyor ve ‘Beş Şehir’ de bundan payına düşeni almıştır elbette. Ancak ilk baskısı hakkında sadece; Halide Edip Adıvar, Nahid Sırrı Örik, Cahit Tanyol ve Mustafa Şekip Tunç yazmış…

Tanpınar, 4 Mart 1961 tarihli günlüğünde, etrafındaki sükût halkasının ‘adeta bir suikast mahiyetiyle’ devam ettiğini yazmıştı.

‘Beş Şehir’i okumaya başlamadan önce; ‘Beş Şehir Okuma Kılavuzu’nu okuyun. Tanpınar’ın eserleri arasında önemli bir yeri olan ‘Beş Şehir’in kaynaklarını öğrenin. Beşir Ayvazoğlu, övülmesi gereken bir çalışma yapmış.

Beş Şehir, Ahmet Hamdi Tanpınar, Dergâh Yayınları

Doğan Hızlan, Radikal Kitap

İZDİHAM