Antal Szerb, Dünya Yazın Tarihi

Nazi Almanyasında asker dipçikleriyle can veren bir yazarın kitabı. Dost Yayınevi’nden.

Yazın tarihçisi, romancı ve modern denemenin en büyük ustalarından biri olan Antal Szerb, Macarca-Almanca-İngilizce uzmanlık dalında 1924 yılında doktora yapmıştır.

Yurtdışına sık sık çıkmış, 1920-30 arasında İngiltere’de bulunmuştur. 1933 yılında o sıralar kurulmuş olan Macar Yazın Bilimleri Derneği’nin başkanı olmuş, 1937 yılında da Szeged Üniversitesi’nde öğretim üyeliği görevine başlamıştır. Yazarlık kariyerine öyküler ve şiirlerle başlar.

Çok geniş kültürü ve ilgi alanının çeşitliliği sonucu ilk yazınsal incelemeleri yazının çeşitli alanlarını kapsar: “Stefan George” (1926), “Macar Yeni-Romantik Tiyatrosu” (1927), “Saraylı İnsan” (Castiglione üzerine, 1927), William Blake (1928) vb. Ama en sevdiği konu XIX. yüzyılın ilk yarısının Macar yazınıdır: “Kölcsey” (1926), “Macar Preromantizmi” (1929), “Esinlenmiş Ozan” (Daniel Berzsenyi üzerine, 1929), “Vörösmarty İncelemeleri” (1930). “Macar Yazın Tarihi” (1934) adlı yapıtı günümüzde yirminci baskısına, “Dünya Yazın Tarihi” (I.-III. cilt, 1941) ise on üçüncü baskıya ulaşmıştır.

Dünya Yazın Tarihi’ni Spengler’in kültür morfolojisi kuramlarına dayanarak yazmıştır ve yazına özgün, yeni bir anlayışla yaklaşmaktadır. Yazarlık tutumu bilgin ile sanatçının çabalarını birleştirir. Antal Szerb’in yazın tarihi o yıllarda hümanist ve ilerici bir eylem anlamına geliyordu: Faşizmin kültür karşıtı amaçlarına karşılık sanatın hümanizmini, nasyonal yazın politikasına karşılık Macar ve Avrupa yazının birliğini öne sürüyordu.

Dünya Yazın Tarihi’ni hazırlayan yapıtları, “İngiliz Yazınının Küçük Aynası” (1929) ve modern romanın sorunlarını çözümlediği “Sıradan Günler ve Mucizeler” (1935) adlı yapıtlarıdır. Antal Szerb İngilizce, Fransızca ve Almanca’dan çeviriler de yapmıştır. Faşizmin güçlendiği yıllarda o da pek çok kovuşturmaya uğramış, bu durumda yazına sığınmış ve yazınla direnmiştir. “Yüz Şiir” (1944) adlı, hümanist bir ruh taşıyan antolojisini bu koşullarda hazırlamıştır.

Savaş sırasında pek çok kez çalışma kampına gönderilmiştir, açlıktan bitkin bir durumdayken yazarın yaşamına son veren ise faşist “Nyilas”ların dipçik darbeleri olmuştur.

Çeviren: VURAL YILDIRIM

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya fakültesi, Hungaroloji anabilim dalında çalışmış ve doktora yapmış olan Yıldırım, Macarcadan öyküler, şiirler ve romanlar çevirmiştir. Son yıllarda çeşitli konularda çeviri yapmayı sürdürmektedir.

İÇİNDEKİLER
YUNANLILAR
1. Destan  2. Lirik Şiir  3. Dram  4. Düzyazı   5. Geç Dönem Yunan Yazını

ROMA YAZINI
1. Cumhuriyet Çağı   2. Altın Çağ    3. Roma’nın Günbatımı

KUTSAL KİTAP VE HIRİSTİYAN ESKİÇAĞ
1. Kutsal Kitap     2. Eski Hıristiyan Yazını

BİZANS VE İSLAM

ORTAÇAĞ
1. Kahramanlık Yazını   2. Kilise Yazını   3. Şövalye Yazını   4. Kentsoylu Yazını (1300-1500)

RÖNESANS
1. İtalyan Rönesansı   2. Kuzey Hümanizmi, Reformasyon   3. XVI. Yüzyılda Fransız Yazını   4. Shakespeare Çağı

BAROK
1. Maniyerizm   2. İspanyol Altın Çağı    3. Fransızların Büyük Yüzyılı   4. Kuzey Baroku

AYDINLANMA
1. İngiliz Klasisizmi     2. Ancien Régime     3. XVIII. Yüzyılda Alman Yazını

ROMANTİZM
1. Erken Romantizm    2. Goethe ve Çağ     3. İngiliz Romantizmi    4. Fransız Romantizmi    5. Daha Küçük Romantik Yazınlar

GERÇEKÇİLİK
1. Fransız Gerçekçiliği      2. İngiliz Gerçekçiliği     3. XIX. Yüzyılda Kuzey Amerika Yazını     4. Alman Gerçekçiliği      5. Yüzyılın Ortasında İspanyol ve İtalyan Yazını     6. Rus Yazının Büyük Çağı     7. İskandinavlar

YÜZYIL DÖNEMECİ
1. Fransız Yüzyıl Dönemeci      2. İngiliz ve Amerikan Yüzyıl Dönemeci     3. Alman Yüzyıl Dönemeci    4. İspanyol ve İtalyan Yüzyıl Dönemeci     5. İskandinav Yüzyıl Dönemeci    6. Leh ve Rus Yüzyıl Dönemeci

GÜNÜMÜZÜN YAZINI
1. Günümüz İngiliz Yazarları     2. Alman Yazarları ve Ozanları      3. İki Savaş Arasındaki Fransız Yazarları      4. Günümüz Amerikan Yazarları       5. Günümüz Avrupa Yazını     6. Günümüz Rus Yazını

İzdiham