Giorgio Agamben, Dünyevileştirmeler
On ayrı başlıkta çeşitli konuları yine felsefi deneme tarzında kendine has üslubuyla inceliyor Agamben. Dünyevileştirme kavramına antik dönemdeki anlamı ve kullanımdan başlayan düşünür, konuyu günümüze kadar getiriyor ve “dünyevileştirilemez olanın dünyevileştirilmesi gelecek neslin siyasi görevidir,” son cümlesiyle bize bir bakıma yapılması gerekeni söylüyor.
Her büyük düşünür gibi edebiyat eserleri ile çok yakından ilgilenen Agamben, kitabının Yardımcılar başlığı altındaki yazısında Kafka romanlarındaki yardımcılara, Kıyamet Günü bölümünde ise ilk insan figürünün görüldüğü resim olarak bilinen Boulevard du Temple (Tapınak Bulvarı – yukarıdaki resim) için özgün yorumlar yapıyor.
Kitaptaki son bölümü ise aşağıya aldım. Yazı için izin veren kitabın yayıncısı Monokl Yayınlarına da teşekkür ederiz.
SİNEMA TARİHİNİN EN GÜZEL ALTI DAKİKASI
Sanço Panza bir taşra kentinin sinema salonuna girer Don Kişot’u arar ve onu kenarda bir yerde otururken bulur, ekrana kilitlenmiştir. Salonda boş yer yok gibidir,-bir tür loca olan- galeri gürültücü çocuklarla tıka basa doludur. Faydasız birkaç girişimden sonra Don Kişot’a ulaşamayacağını anlayan Sanço isteksizce orta sırada bir kız çocuğunun yanına oturur (Dulcinea mıdır?). Film gösterimi başlamıştır, kostümlü bir filmdir, ekranda, silahlı şövalyeler koşturmaktadır, bir anda tehlike içinde bir kadın görünür ekranda.
Don Kişot aniden ayağa kalkar, kılıcını kınından çıkarır, ekrana doğru atılır ve kılıç darbeleri ekran perdesini yıkmaya başlar. Ekranda hala kadın ve şövalyeler gözükmektedir ama Don Kişot’un kılıç darbesiyle açtığı kara delik giderek daha da büyümekte, görüntüleri durmak bilmeden yalayıp yutmaktadır. Sonunda ekrandan geriye neredeyse hiçbir şey kalmamıştır, sadece onu tutan ahşap çerçeve görünmektedir. Öfkeli izleyiciler salonu terk eder ama locadaki çocuklar Don Kişot’a tezahüratlarını sürdürürler, adeta onun fanatik taraflarına dönüşmüşlerdir. Sadece orta sırada oturan kız çocuğu ona suçlayıcı ve azarlayıcı bir tavırla bakmaktadır.
Hayallerimizle ne yapmamız gerekir? Onları sevmeli miyiz, hayallerimize onları yok etmemizi gerektirecek ölçüde inanmalı mıyız, onların gerçek olmadığını mı ispatlamalıyız (Orson Welles sinemasının anlamı belki de budur). Eninde sonunda, boş oldukları anlaşılınca, tatmin edilmemiş oldukları anlaşılınca, onları meydana getiren hiçliği gösterdiklerinde, işte sadece o zaman onların hakikat değerini azaltmalı ve –kurtardığımız- Dulcinea’nın bizi asla sevemeyeceğini anlamalıyız.
Giorgio Agamben
İzdiham
