Romanyalı Şair Marius Chelaru’nun Şiiri

Romantik şiirin en önemli özelliklerinden biri var olan gerçekliği reddetme doğrultusunda düş kurmaya sığınma, böylece içinde yer alınan gerçeklik karşısında arzulanan farklı, imgesel bir dünya kurmaktır. Mallarmé’nin 1890 yılında Cercle des Arts’da ve Brüksel’de XX’ler Grubu’nda ölmüş yakın arkadaşı Villiers de L’Isle-Adam anısına yaptığı konuşmada söylediği “Doğası gereği düş kurmaya alışkın bir insan, öteki dünyaya göçmüş bir başka insandan söz etmek için geldi buraya.” sözlerindeki ‘düş kurmak’ böyle bir düş kurmaktır. Yani bu düşün rüyayla elbette alakası yok, ama öncelikle rastlantı ve olasılıklara işaret ettiğini söylemeliyiz.

Marius Chelaru bu kitabında yaşadığımız gerçekliğe, vahşi kapitalizme karşı çıkarken düşe sığınır. Onun düşü imgelem gücünden de yararlanan ve hatta bu gücü harekete geçiren bir düş. Sık sık geçmişi, geçmişte yaşadıklarını ve onların insan hayatındaki değerlerini anımsar. Hatıralar, onun şimdiki anda, imgelem gücüyle, farklı gerçeklikler kurmasına, farklı gerçeklikler yaşamasına olanak sağlar:  “ikimizin kök tutmuş anılarının düşünü görüyorum/ sonra uzaklaşıyorum oradan” dizelerindeki gibi anıların rüyasını görür ve başka bir gerçekliğe yol alır (senin için şiir). Aşkın devamlı çiçek açması gibi anılar da bizi başka düşlere taşır, şiir de fışkırmaya hazırdır bu düşlerde:

dışarıda
bir kâğıda fışkırmaya hazır su kaynağı gibi
gül kokulu sözlerle
senin için şiirimi düzeceğim

Romantizm dili ve imgelem gücünü özgürleştirmeyi amaçlarken Marius Chelaru özgürleşmiş dilin ve imgelem gücünden yararlanır, amacı bu özgürlükten karşı çıktığı, insanı ve çağı boğan yeni bir gerçeklik elde etmektir. Romantizm dili ve imgelemi özgürleştirmeyi amaçlarken karşı olduğu gerçeklikten kaçış için bunu kullanırken, o gerçekliği işaret ederek farklı ve yeni bir hayatın olanaklı olduğunu göstermeye çalışır.    “İlkbahar” adlı şiiri bu sözlerimizi kanıtlar:

Kelepçeli düşüncenin dumanından kurtularak
akşam günahlarımızın affı gibi çöktü

Güller üstüne ana-baba kanı yağıyordu
yolun her ilk adımına karanlık
asılı ağlıyordu
ve kurumak istemeyen gözyaşları
gölgelerin üstüne yavaşça çöküyordu

İlkbahar yine içime dalıyor
akşam çökmüş ortalığa
ve kum saatinin alaca karanlığında
sadece tomruklar çatlıyor

Marius Chelaru romantik şiirin özelliklerinden yararlanırken ütopyasını yeni bir gerçeklik için konuşturur. O insanlık adına “sadece tomruklar çatlıyor” düşünün gerçek olmasını ister.  Onun çektiği acı romantik şairin tutkulu “ben”inin çektiği bireysel acıdan daha genel bir acıyı yansıtır. Yolculuğu henüz vahşi kapitalizmin hışmına uğramamış geçmişin güzel yanlarını göstermek, düşü gerçeklik yerine yalnızca sığınılacak değil yaşanacak bir dünya inşa etmek amaçlıdır. Aşk, doğa, yalnızlık duygusu, yolculuk, geçmiş ve geçmişe ait hikayeler, maneviyata verilen önem, şiirin verdiği özgürleşme, özgür kılma, politik angajmant, yerel renklere olan bağlılık ve güzel olan… Bütün bunları Marius Chelaru’nun şiirlerinde bulmak mümkün. Romanya’nın bu önemli şairini dilimizde okumak, şiir dünyamız için farklı bir serüven olacaktır kuşkusuz.

Metin Cengiz, Şiirden Dergisi’nden alıntıdır.

İZDİHAM