Merhabalar Serap Hanım, herkeste o kadar duyuyoruz ki ‘’ben mükemmeliyetçiyim’’ kalıbını. Nedir bu mükemmeliyetçilik?
Merhaba. Evet ben de sıklıkla duyuyorumJ. Bunu özellikle kişinin kendini eleştirdiği noktalardan sonra daha sık duyuyorum. Çünkü mükemmeliyetçi kişiler genellikle başarısızlıklarına odaklıdır. Mükemmeliyetçiliği tanımlayacak olursam; genel olarak kişilerin kendilerine koyduğu hedeflerin yüksek olması, bu hedef ve beklentilere ulaşma noktasında kaygı duyması diyebilirim. O nedenle bu kişiler aşırı eleştirel olurlar.
Bu mükemmeli sadece kendilerinde mi arıyorlar yoksa çevresine karşı da bu tarz beklentilerde oluyorlar mı?
Mükemmeliyetçiliğin farklı boyutları vardır. Kendine odaklı mükemmeliyetçilik ve başkalarına odaklı mükemmeliyetçilik olarak değişim gösterebiliyor. Kimileri sadece bir boyutunu hafif bir şekilde yaşarken bir başka kişi mükemmeliyetçiliğin bu iki halini ağır derecede yaşayabiliyor. Ağır derecede yaşayan kişiler hem kendi hatalarına karşı acımasızdır hem de başkalarının hatalarına olduğundan çok daha büyük anlamlar yükleyebilmektedir.
Serap Hanım mükemmeliyetçiliğin genel belirtilerinden bahsedecek olsanız bizlere net olarak neler söylersiniz?
Öncelikle tabi ki birçok belirtisi var. Bunları biraz daha açmam gerekirse sık rastlanılan belirtileri; çoğunlukla tüm işleri en iyi şekilde yapmayı düşünüyorsanız, en iyisine odaklanma noktasında işlerinizi bir türlü bitiremiyorsanız, genellikle başarılarınıza değil başarısızlarınıza odaklandıysanız, yaptığınız ve size yapılan hatalara vermeniz gerekenden çok daha büyük tepkiler veriyorsanız bu konuda bir hassasiyetinizin olduğu ortadadır. Çünkü mükemmele ulaşma çabası sizi kontrol etmeye başlamıştır bile.
O halde mükemmeliyetçilik için kötü bir özellik diyebilir miyiz?
Mükemmeliyetçi kişiler için genel olarak başarı odaklı olduğu düşünülür ve başarı odaklı olunduğu için kişiyi her zaman destekleyen bir yan gibi görünür. Aslında burada olan olumsuz bir haldir. ‘’Üstün olma isteği’’ ağır basar. Kişi aynı zamanda sürekli kendisinden başarı beklendiği düşüncesine kapılır. Bu da depresyon, tükenmişlik sendromu gibi birçok olumsuz sonuçlara da yol açabilmektedir.
Mükemmeliyetçiliği azaltmak için neler önerirsiniz?
Öncelikle bu durumun ne kadar kişiyi kontrol ettiğine bakmak gerekiyor. Bu durumun yarattığı sonuçların neler olduğunu listelemek önemlidir. Mükemmel olma isteğinin sonucunda bu duygu sizi yoruyor mu, işlerinizi aksatması strese mi sebebiyet veriyor bunları incelemek ve görmek oldukça önemlidir. Kendiniz için belirlediğiniz hedefler ve kendinizi başarısız olarak tanımladığınız noktalar ne kadar gerçekçi bunun gözlemlenmesi gerekiyor. Kendinizi esnetmeye ihtiyacınız var. ‘’Ya hep ya hiç!’’ psikolojisi kişide hep noktasına yetişme isteğinden yorgunluğa sebep olur ve belirsizlik noktaları kişiyi aşırı strese sokar. Bazı durumlardaki en ufak aksilikte hemen vazgeçmek yerine ortak bir noktayı bulmak son derece önemlidir. Kendinize karşı kabullenişçi olun ve hata yaptığınızda bunu yaşayanın sadece kendiniz olmadığını düşünmelisiniz. Hatalarınızı kabullendiğiniz noktalarda kendinize karşı daha anlayışlı olacaksınız. Büyük beklentiler yerine kendinize daha az stres verici ve yönetebileceğiniz standartlar belirlemeniz faydalı olacaktır.
İzdiham
Röportaj: İbrahim Varelci