Başka bir dile çevrilemez denilen ‘Vergilius’un Ölümü’, Ahmet Cemal çevirisiyle ilk kez Türkçe’de
20. yüzyılın en büyük yazarlarından Avusturyalı yazar-filozof Hermann Broch’un başyapıtı olan ve “neredeyse çevrilemezliği” ile ünlenen Vergilius’un Ölümü Türkçe’de.
Broch’un 1935 yılında yazmaya başladığı Vergilius’un Ölümü, batı edebiyatında ve roman düzleminde sanata yöneltilmiş en temel ve aynı zamanda en acımasız sorgulamalardan biridir. 1945 yılında yayınlanışından kısa bir süre sonra edebiyat dünyasında büyük bir ilgi uyandıran ve 20. yüzyıl edebiyatının şaheserlerinden biri olarak nitelendirilen Vergilius’un Ölümü, Ahmet Cemal tarafından çevrildi. Yaklaşık 40 yıllık bir çalışma sonucu Türkçe’ye çevrilen eser, Almanca orijinal metninde 18 satırlık tek bir cümle ile açılıyor. Ahmet Cemal’in, çevirisini tamamlayabildiği takdirde kendini çevirmen sayacağını ifade ettiği eser, roman türünün başyapıtlarından biridir.
“Broch’un Vergilius’u, bugüne kadar romanın esnek ortamı bağlamında gerçekleştirilmiş en sıra dışı ve en temel deneylerden biri.” Thomas Mann
“Vergilius’un Ölümü günümüze kadar Almanca olsun, ya da diğer dillerde yazılmış olsun, en önemli eserlerden biridir.” Stefan Zweig
”Broch, Joyce’tan bu yana Avrupa edebiyatının en büyük romancısıdır ve Vergilius’un Ölümü, Ulysses’ten günümüze kurgunun teknik olarak ne denli ilerlediğinin tek gerçek kanıtıdır…” George Steiner
“Vergilius’un Ölümü’nde Broch, tıpkı Proust, Joyce ve Musil gibi, şiirden bilgilendirme amacıyla yararlanmak ve felsefeyi sanat boyutuna yükseltmek tutkusundadır. Bilgiye ulaşmak için çaba harcayan sanatçı; eylemci; öğretici; artık hiçbir görev yüklenemeyen bir çağın başlıca temsilcisi; Vergilius’un arkasında Hermann Broch vardır.” Walter Jens
Hermann Broch, 1886 yılında Viyana’da doğdu. Babasının isteği üzerine aldığı mesleki eğitimini, 1907’de tekstil mühendisi olarak tamamladı. İlk edebi yayının tarihi 1913’tür.1927’de yöneticilik yaptığı babasının fabrikasını satıp matematik, felsefe ve psikoloji öğrenimi görmeye karar verdi. İlk romanı DieSchlafwandler yayımlandığında 45 yaşındaydı. 1938’de Avusturya‘da Gestapo tarafından tutuklandı. James Joyce ve arkadaşlarının girişimi sayesinde ABD’ye iltica etti. Aynı yıl yazmaya başladığı Vergillius’un Ölümü 1945’te, bir başka önemli yapıtı DieSchuldlosen 1950’de yayımlandı. 30 Mayıs 1951’de New Haven’de hayatını kaybetti.
Kaynak: ntvmcbc (Çok uzun bir ismi var ama ezberleyeceğiz kaynağın)
İzdiham