Yeni Başlayanlar İçin Edebiyat Ödülleri
Daha önce sayısız yazıda detaylarıyla ele aldığım bu konuyu “yeni okurlar” ve “dirençli okurlar” için tekrarlama gereği duyuyorum. Bu yazı onlarca yazı, panel ve televizyon programının minik bir derlemesidir.
**
* Türkiye’de edebiyat ödüllerine gelen dosyalar okunmaz. Bu benim kişisel hezeyanım değil yıllarca jüri üyeliği yapmış kişilerin kendi beyanlarıdır.
Bu konuda Ülkü Tamer şöyle yazmaktadır:
Birkaç seçici kurulunda yer aldım. Gönderilen bütün yapıtları okuyan tek kişi tanıdım: Orhan Hançerlioğlu (1).
Haldun Taner Öykü Ödülü jürisinden ayrılan Ahmet Oktay “kendi adıma gelen dosyaları doğru dürüst okuyamıyordum. Yapıtlara gerekli ilgiyi gösteremiyordum.” der. Haldun Taner Öykü Ödülü jürisinden ayrılan Tuğrul Eryılmaz “dosyaları asla tam anlamıyla” okuyamadığını ve “jürinin akıntısına kapılarak” oy kullandığını söyler. Aynı jürinin üyelerinden Tahsin Yücel, görevini bırakan üyelerin gerekçelerini doğru bulduğunu ve bu gerekçelerin kendisi için de geçerli olduğunu belirtir (2).
Hilmi Yavuz, Orhan Kemal Roman Ödülü jürisindeyken, ödül sekreterinin, seçiciler kurulunun haberi bile yokken, bir yazara ödül verildiğini açıklaması üzerine, öteki bazı üyelerle birlikte istifa eder (3).
Vedat Türkali’nin Güven adlı romanı, yayınevi tarafından 2005 yılında Sedat Simavi Ödülü’ne gönderilir. Ancak bu romandan jürinin haberi yoktur, kitap jüri üyelerine gönderilmemiştir (4)!
2009 Reha Mağden Öykü Ödülü’nde 5 jüri üyesinden 3’ünün, ödül verildiği açıklanan eserden haberleri bile yoktur. Kendilerine hiçbir dosya gönderilmemiştir (5,6).
**
* Pek çok kez, ödüle katılan dosyaların hacmi nedeniyle okunması zaten olanaksızdır.
2007 Attila İlhan Şiir Ödülü’ne tam 1037 şiir katılmıştı. 2013 Orhan Kemal Roman Ödülü’nde jürinin 75 günde okuması gereken sayfa sayısı asgari 13.400 sayfa idi.
**
* Türkiye’de edebiyat ödüllerinin çok büyük bir çoğunluğu toplam 5-10 kişinin mutlak kontrolü altındadır.
Önemli kabul edilen ödüllerin seçici kurulları, “sen, ben ve bizim oğlan”lardan oluşur.
Sadece Doğan Hızlan bir yılda tam 16 (on altı) edebiyat ödülünde jüri üyesidir (7,8).
**
* Edebiyat ödüllerinde sıklıkla edebiyat dışı ölçütler kullanılır. Ödül vermede esas ve en önemli ölçütlerden birisi amiyane tabirle “ahbap çavuş ilişkisi”dir.
Hilmi Yavuz’un jüri olduğu bir yarışmada (Yunus Nadi Şiir Ödülü) jürilerden birisi raporunda, yarışmaya katılan hiçbir şiirin “Kemalist şiir kriterleri”ni karşılamadığını belirtmiştir. Yine Hilmi Yavuz’un ve Ülkü Tamer’in ayrı ayrı aktardığı bir olay da şudur. Seçici kurul üyelerinden birisi bir toplantıda şunu söyler:
“Ödülü X’e verelim. Gerçi kitabı pek iyi değil ama kış geliyor, çocuk bu ödülü alırsa evine odun kömür alacak.” (1,3)
Yunus Nadi Ödülleri’ni son 15 yılda 12 kez Can Yayınları almıştır; jürideki 5 yazarın 4’ü Can yayınlarının yazarları, bunlardan birisi de editörüdür.
Can Yayınları’nın editörü Faruk Duman’ın jüri üyesi olduğu kurul 2014 yılında Başar Başarır’a Yunus Nadi Öykü Ödülü’nü vermiştir. Hemen ertesi yıl Dünya Kitap Ödülü’nü ise Faruk Duman alır, bu kez jüride ise Başar Başarır vardır.
Sanırım “iade-i ödül” böyle bir şey olsa gerek…
2006’da Doğan Hızlan başkanlığında, Cevat Çapan, Semih Gümüş, Jale Parla, Füsun Akatlı ve Deniz Kavukçuoğlu’ndan oluşan TÜYAP değerlendirme kurulu, onur ödülünü KENDİ BAŞKANINA vermiştir. Yani Doğan Hızlan, başkanı olduğu kurul tarafından ödüllendirilmiştir (9).
2007’de Duygu Asena Ödülü, bizzat İpek Çalışlar’ın kendi kurduğu seçici kurul tarafından İpek Çalışlar’a verilmiştir (10).
Sevgililerine ödül verdirten “büyük” jüri üyelerini, “yatmadığı kadının kitabı hakkında yazmayan” jüri üyesini, bu ve benzeri kişisel şahitliklerle “herkesin bildiği sırlar”ı, somut kanıtlarla kanıtlama olanağım olmadığı için yazamıyorum.
**
Ödüller veya ödüllerin seçiciler kurulları böyle de bunlara katılan şair-yazarlar ne durumda acaba? Bu konuda vereceğim son örnek, yukarıda yazılan ve her biri ayrı ayrı skandal sayılabilecek olayları unutturabilecek cinstendir.
Yazar Kaan Turhan, 2014 yılında Şakir Şırıldak Şiir Yarışması adlı SAHTE bir şiir yarışması düzenlemişti (11).
“Şakir Şırıldak” isminin tuhaflığı, tarihte bu isimde bir şairin olmaması… Bunların ötesinde yarışmanın sahte olduğu her şeyinden bellidir; aşağıda sayılan jüri üyelerinin isimleri bile “ben sahteyim” diye bağırmaktadır:
Doruk Yavaşlan (Eleştirmen)
Caner Boyver (Yayıncı, Şair)
Haydar Kehribar (Yazar, Şair)
Sefer Sülfüroğlu (Eleştirmen)
Yrd. Doç. Dr. Atakan Havrangil (Akademisyen, Şair)
Bu sahte şiir yarışmasına tam 80 (seksen) şair katılır. Bu şairlerin arasında PEN üyesi olanlar da vardır.
Her şey bir yana, yarışmaya katılan şairlerin bir tanesi bile “kimdir bu Şakir Şırıldak” diye internete yazmamış, adına yarışmaya katıldığı bu ismi hiç merak etmemiştir.
**
Bu yazıyı sayfalarca uzatmak mümkündür. Bu örneklerden daha onlarcası vardır. Ödül verilen kitapların eleştirisi ise apayrı yazıların-yazı dizilerinin konusu olup buna bu yazıda hiç girmeyeceğim. Sadece bu konuda bile yazılmış ve yazılacak birçok skandal vardır.
*
Genç şair-yazarlara söyleyeceğim son şey şudur.
Bugünkü haliyle edebiyat ödülleri, edebiyat piyasasının-piyasa edebiyatının yozlaşmış bir uzantısıdır. Kapitalizmden, kültür endüstrisinden, piyasadan veya sanatın metalaşmasından söz edip de bu sayılanları normal karşılamak tam anlamıyla bir ikiyüzlülüktür.
Yukarıda çok az bir kısmını betimlediğim edebiyat ödülleri tam bir çöp yığınıdır. Bu çöp dağından değerli herhangibir şeyin çıkmasına olanak yoktur. Değerli bir eser ancak ve ancak bu çöp dağını tekmeleyerek olanaklıdır.
Kaynaklar:
1. Ülkü Tamer, Yaşamak Hatırlamaktır, s: 263-4 Doğan Kitap 2011
2. http://www.siirakademisi.com/forum/showthread.php?t=671
3. Hilmi Yavuz, Bir Jüri Üyesinin Anıları, Zaman, 09.05.2007
4. http://gokselgoksu.blogspot.com.tr/2010/12/vedat-turkali-roportaji.html
5. http://odatv.com/n.php?n=birgun-gazetesi-neden-ozur-diledi-0906091200
6. http://www.gazeteciler.com/birgunde-odul-skandali-0-2989p.html
7. http://pasaj69.org/yakismiyor.pdf
8. http://www.gunzileli.com/2014/06/30/taylan-karaturkiyede-edebiyat-odulle…
9.http://www.insanbu.com/eski/a_haberdfaf.html?nosu=1672
10. http://www.insanbu.com/eski/a_habere39f.html?nosu=1686
11. http://www.insanbu.com/eski/a_haber567d.html?nosu=1589
Taylan Kara, habersol.org.tr
İZDİHAM
